Romeinse legerplaats in "Belgica".

14 oktober 2020

De Romeinse Tijd (57 v. Chr. tot 476 n. Chr.)

Als men het over de Romeinse Tijd heeft, wordt meestal de periode bedoeld, beginnende met de inval van de Romeinen onder leiding van Julius Caesar in onze gewesten in 57 v. Chr. tot op het ogenblik dat het Romeinse Rijk (althans het Westromeinse-Rijk) ten val werd gebracht door de Franken of Germanen in 476 n. Chr, toen Keizer Romulus Augustus werd afgezet door Odoaker.

De door de Romeinen zo genoemde Keltische Belgae werden van 57 tot 51 v.Chr. onderworpen door Julius Caesar. Wel vonden er nog enkele opstanden plaats tegen de Romeinse overheersing tot de eerste eeuw na Chr. Onder keizer Augustus werd Belgica (zo genoemd sinds 16-13 v.Chr.) een Romeinse provincia. Pas onder keizer Claudius trad de eigenlijke romanisering op, maar tegelijkertijd werd de eigen cultuur behouden. De culturele omschakeling werd ook bevorderd door de aanleg van een aantal heirwegen, waarvan de voornaamste de heirbaan Boulogne-Keulen, en door de hulptroepen voor het Romeinse leger, die de onderworpen volkeren moesten leveren.

Er ontstonden veel nieuwe plaatsen, waaronder Trier, Keulen, Tongeren en Doornik. Vaak hadden deze het achtervoegsel '(i)acum' of 'domein' (vb. in Cortoriacum = Kortrijk), 'castra' of 'kamp' (vb. in Kester), of 'castellum' of 'kasteel' (vb. in Kassel). Deze plaatsen maar ook kleinere gemeenschappen (vici) werden een afzetgebied voor de producten van de Noord-Gallische landbouw en de inheemse ambachten. Zo ontstond er een bloeiende handel met (wat nu) Italië (heet) en de rest van Gallia die steeds intensiever werd. Ook ontstonden er in Haspengouw grote landbouwbedrijven (villae) en aan de kust vissersdorpen en zoutwinningbedrijven. Ook de textielnijverheid kwam sterk opzetten en er werden grote kuddes schapen gehouden voor de wol. Paarden werden gefokt en verkocht door de Trevieren. Andere economische activiteiten waren houthakken, kolenbranden, ijzer-, zink-, en kalksteenwinning.

Vanaf 256 staken Frankische krijgers de Rijn over en werd geheel Gallia geplunderd en werden vele steden en dorpen verwoest. Keizers Constantijn en Julianus verdreven hen rond 280, maar uiteindelijk werd er rond 296 een verbond gesloten met de Saliërs en werden ze als verdedigers van de rijksgrens tussen Nijmegen en de zee aangesteld.

Vanaf ca. 297 werd Belgica door keizer Diocletianus gesplitst in Belgica Prima (met hoofdstad Trier) in het zuidoosten en Belgica Secunda (met hoofdstad Reims) in het westen. Het in het noordoosten gelegen Germania Inferior (met hoofdstad Keulen) was al op het einde van de eerste eeuw van Belgica losgemaakt.

Onder druk van de Hunnen bleven de Germaanse stammen echter binnentrekken in de 3e eeuw. Daarom begonnen de Romeinen de bouw van nieuwe limes, namelijk de Litus Saxonicum langs de kust en de fortengordel langs de belangrijkste wegen tussen de kust en de Rijn. Zo kwamen er forten in voornamelijk Oudenburg, Bavay, Kortrijk, Velzeke, Asse, Elewijt, Tienen, Tongeren, Maastricht en Keulen. Toen het gebied ten noorden van deze laatste linie opgegeven moest worden, kon deze limes nog enige tijd weerstand bieden en het gebied ten zuiden ervan bezet blijven. Daaraan zou de taalgrens haar ontstaan te danken hebben.

Uit deze tekst blijkt al vlug dat de geschiedenis van de Romeinen in onze contreien, geen op zichzelf staande geschiedenis is. Bv. de zin "Pas onder keizer Claudius trad de eigenlijke romanisering op, maar tegelijkertijd werd de eigen cultuur behouden." maakt al snel duidelijk dat kennis van de geschiedenis van het Romeinse Rijk zeker nodig is om te begrijpen waarom de romanisering hier zijn ingang deed en waarom - om terug te gaan naar het voorbeeld - die romanisering nu net onder keizer Claudius begonnen is. In het volgende deel "Het Romeinse Rijk" geven we dan ook een uitgebreide geschiedenis van het Romeinse Rijk.